ไกลโคไซด์ (Glycosides) เป็นสารประกอบอินทรีย์กลุ่มสำคัญกลุ่มหนึ่งสามารถพบได้จากการสกัดพืชชั้นสูง มีโครงสร้างประกอบไปด้วย 2 ส่วน คือ ส่วนที่เป็นน้ำตาลเรียกว่า ไกลโคน (Glycone) จับกับส่วนที่ไม่ใช่นน้ำตาล เรียกว่า อะไกลโคน (Aglycone) หรือจีนิน (Genin) ไกลโคไซด์ส่วนใหญ่มีฤทธิ์ทาง
ชีวภาพ สามารถนำมาใช้เป็นยารักษาโรคได้อย่างกว้างขวาง ฤทธิ์ในทางเภสัชวิทยาของไกลโคไซด์ขึ้นอยู่กับส่วนอะไกลโคนเป็นส่วนใหญ่เมื่อแบ่งตามลักษณะสูตรโครงสร้างของอะไกลโคน
จะแบ่งไกลโคไซด์ได้เป็น 11 กลุ่มดังนี้ คือ
คาร์ดิแอคไกลโคไซด์ (Cardiac Glycosides) มีอะไกลโคนเป็นสเตียรอยด์นิวเคลียส คือมีโครงสร้างเป็นวงแหวนไซโคเพนทาโนเพอไฮโดรฟีแนนทรีนอยู่ในโมเลกุลมีฤทธิ์ต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด
แอนทราควิโนนไกลโคไซด์(Anthraquinone Glycosides) มีอะไกลโคนเป็นอนุพันธ์ของแอนทราซีน (Anthracene) ใช้ประโยชน์เป็นยาระบายและยาฆ่าเชื้อรา
ซาโปนินไกลโคไซด์ (Saponin Glycosides) อะไกลโคนเป็นสารจำพวกสเตียรอยด์ หรือ ไตรเทอร์พีนอยด์ (Triterpeniods)เป็นสารที่ให้ฟองเมื่อเขย่ากับน้ำ ใช้เป็นสารตั้งต้นในการสังเคราะห์ยาจำพวกสเตียรอยด์ฮอร์โมนหลายชนิด
ไซยาโนเจนิกไกลโคไซด์ (Cyanogenic Glycosides) มีอะไกลโคนเป็นอนุพันธ์ของ Mandelonitrile เมื่อถูกย่อยจะให้กรดไฮโดรไซยานิก (Hydrocyanic Acid) หรือไซยาไนด์ซึ่งเป็นพิษ แต่สามารถขจัดไซยาไนด์ก่อนรับประทานได้โดยผ่านความร้อน
ไอโซไทโอไซยาเนตไกลโคไซด์ (Isothiocyanate Glycosides) มีอะไกลโคนเป็นสารประกอบไอโซไทโอไซยาเนต (Isothiocyanate) มักพบในเครื่องเทศที่มีรสเผ็ดร้อน
ฟลาโวนอยด์ไกลโคไซด์ (Flavoniod Glycosides) มีอะไกลโคนเป็นสารจำพวกฟลาโวนอยด์ (Flavoniod) พบในส่วนต่างๆ ของพืชโดยเฉพาะในดอก ทำให้ดอกไม้มีสีสวยงามตัวอย่างของฟลาโวนอยด์ไกลโคไซด์ ที่นำมาใช้ในทางยาได้แก่ รูติน (Rutin) ใช้รักษาโรคเส้นเลือดฝอยเปราะ ฟลาโวนอยด์ไกลโคไซด์ ในต้น Buchu ใช้ขับปัสสาวะ เป็นต้น
แอลกอฮอลิกไกลโคไซด์ (Alcoholic Glycosides) ,ฟีนอลิกไกลโคไซด์ (Phenolic Glycosides) ,แอลดีไฮด์ไกลโคไซด์ (Aldehyde Glycosides) สามกลุ่มนี้มีอะไกลโคนเป็นสารประเภทแอลกอฮอล์ ฟีนอล และแอลดีไฮด์ ตามลำดับ เป็นสารที่ใช้ประโยชน์เป็นยาแก้ปวด ยาขับปัสสาวะ และสารแต่งกลิ่นหอม
แลคโทนไกลโคไซด์ (Lactone Glycosides) หรืออาจเรียกคูมารินไกลโคไซด์ (Coumarin Glycosides) มีอะไกลโคนเป็นสารประเภทแลคโทน (Lactone) ส่วนใหญ่ใช้เป็นสารแต่งกลิ่น
แทนนินไกลโคไซด์ (Tannin Glycosides) มีสารจำพวก Polyphenolic เป็นอะไกลโคน แทนนินไกลโคไซด์เป็นสารกลุ่มใหญ่ที่พบได้ทั่วไปในพืชเกือบทุกชนิด ใช้ประโยชน์เป็นยาฝาดสมาน แก้ท้องเสีย ช่วยรักษาแผลไฟไหม้และใช้ในอุตสาหกรรมฟอกหนังสัตว์อีกด้วย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น